Als het je eens tegenzit in de liefde, kijk dan eens een Bollywoodfilm; romantiek en drama zoals je nog nooit hebt gezien. Denk Romeo en Julia, maar dan met dans, serenades en allerlei andere heftigheden die het hart laten overlopen van verlangen naar intens geluk. Onbereikbare liefde is een groot thema binnen India, omdat de meeste huwelijken gearrangeerd worden door families. Zo is Bollywood vaak een fantasie die voor veel Indiërs nooit tot de werkelijkheid zal behoren. Kiezen voor echte liefde buiten de wil van de familie kan een erg gevaarlijke aangelegenheid zijn. Daarom is er bescherming nodig.
Fotograaf Max Pinckers (1988) reisde met zijn vriendin naar India en maakte een fotoverhaal over deze kwestie, daarbij volgde hij de gelijknamige actiegroep Love Commandos. Een bijzonder gelaagd document dat niet alleen laat nadenken over de westerse vanzelfsprekendheid van liefhebben, maar ook beeld-clichés onder de loep neemt. Van kitsch naar schoonheid: Max maakt de kijker kritisch. In deze serie Will They Sing Like Raindrops or Leave Me Thirsty (2014) laat hij de paradigma's van Bollywood spreken door een versmelting van fantasie en documentaire.
© Max Pinckers
© Max Pinckers
Van België naar Azië en terug
De speciale band die Max met Azië heeft is ontstaan toen hij daar jarenlang woonde. Van de culturele verschillen is hij zich bewust, toch voelt hij zich verbonden met de cultuur waarin Bollywood een grote rol speelt. 'Enerzijds heb ik die exotica waar documentaire fotografen vaak mee werken wel wat geëxploiteerd’, legt Max uit. ‘Anderzijds was het ook wel een logische keuze, want ik voelde me beter in Azië dan in België’. Die contradictie of juist samenspel met de sensatie van het onbekende is wat Max' werk drijft. Hij vermengt concrete documentaire-onderwerpen met poëtische fictie.
Hij werd na zijn afstuderen (aan KSAK, Gent) direct gevraagd voor een nieuw project voor het Europalia International Arts Festival om Will They Sing Like Raindrops or Leave Me Thirsty te maken. Hij won de Photographic Museum of Humanity Grant 2014 en was tegelijkertijd runner up de 2014 Aperture Portfolio Prize. Om maar wat te noemen. Max blijft bescheiden. Dit succes heeft hem vooral gestimuleerd om door te gaan wat hij het liefste doet; verhalen maken die zowel de ogen als het intellect prikkelen.
© Max Pinckers
© Max Pinckers
Love Birds
Toen hij in opdracht van Europalia naar India afreisde, wilde hij voortborduren op het thema ‘liefde’. Met zijn vriendin Victoria - die research doet voor zijn projecten - bezocht hij de shelters van de Love Commandos, een actiegroep tegen het verbod om buiten kasten te trouwen. Het kastensysteem in India is jarenlang ingemetseld in de cultuur en wordt gezien als de enige weg om een waardevol bestaan te hebben. Max zag de gebeurtenissen in de shelters als een ware Bollywoodfilm voor zich afspelen. De meeste liefdeskoppels in India worden uitgehuwelijkt en als koppels echt verliefd worden, is de kans groot dat ze uit een andere kaste komen. ‘Eigenlijk lijkt het alsof de meeste gedragingen van stellen afgekeken worden uit Bollywoodfilms. Ze zingen elkaar zelfs favoriete liedjes uit de films.’ Legt Max uit. Zo is het natuurlijk geen toeval dat Will They Sing Like Raindrops or Leave Me Thirsty ook een zin uit zo’n lied is. ‘De liefde wordt ook in de werkelijkheid enorm geromantiseerd.’ De Love Commados beschermen stellen die op de vlucht zijn voor eerwraak van familie, dit komt veel voor door het grote taboe dat ligt op liefde buiten kasten. Deze stellen worden heel metaforisch ‘love birds’ genoemd, naar een mythe over de populaire gekleurde vogeltjes. Hier verwijst Max ook in zijn project naar, zoals een schilderachtig beeld van twee dode vogeltjes. De mythe over deze vogeltjes gaat dat ze monogaam aan elkaar zijn. Zo monogaam dat als de ene sterft, de ander daarna ook doodgaat van eenzaamheid. De werkelijke love birds zien ook geen uitweg, koste wat het kost kiezen ze voor de liefde. En de Love Commandos helpen hen daarbij.
© Max Pinckers
© Max Pinckers
Kussen achter de rotsen
Zoals sociale status en het trouwen binnen de kasten in India naar een sterk hiërarchisch systeem verwijzen, probeert Max ook een vorm van deze lagenstructuur te verwerken in zijn werk. Hij werkt met gevonden beelden, sequenties, krantenknipsels, tableaus - bijna schilderachtig -, geënsceneerde scenes en artificiële achtergronden. ‘Dat was voor mij belangrijk. Want hoe meer niveaus, hoe boeiender.’ En dat hij samen met zijn vriendin de koppels gingen bezoeken in de shelters hoorde ook bij de opzet van het project. Was dat dan niet snijdend om te zien dat twee mensen wel vrij waren om voor elkaar te kiezen? Max ontkent, en noemt dit juist als een bevestiging van de cultuurverschillen in de wereld. ‘Er zijn altijd confrontaties bij samenkomst van twee culturen, het is gewoon interessant te zien dat die verschillen er zijn’. India is ook conservatief legt Max uit. Kussen in het openbaar zit er niet bij. ‘En wat je dan ziet is dat er romantisch gedaan wordt achter rotsen aan zee of in baaien’. Hij houdt zijn boek voor het computerscherm en laat een kitscherig beeld van galopperende paarden door de branding zien - een poster gevonden in de shelters - naast een foto van een groep vrouwen en mannen afgescheiden van elkaar aan de kustlijn.
© Max Pinckers
© Max Pinckers
Het lef om verder te kijken
Clichés vormen een subtiele lijn door zijn werk die kritische vragen opwerpen over cultuur, religie en vrijheid. En die combinatie tussen esthetiek en betekenisvolle beelden laten zien dat Max weet wat hij doet. ‘Esthetisch gezien kunnen abstracte beelden heel boeiend zijn, maar zonder context betekent het ook niets. Ik zoek in mijn werk altijd de balans tussen iets concreets en subjectiefs’.
Max is alweer met een nieuw project bezig, waar hij nog niet te veel over kan zeggen. Wel dat het project gebaseerd is op het koloniaal verleden van Kenia en opgebouwd is uit onder andere archiefmateriaal in samenwerking met kunstenaar Michiel Burger. We wachten in spanning af.
Tekst door Vanya Pieters
